21 juni 2016 | Tekst: Martijn Plantinga | Beeld: Mart Stevens | www.movemens.nl

Nieuw warming up programma en test verkleint kans op kruisbandblessure 60-80%

 

In Nederland wordt er nog niet heel veel aandacht aan besteed, maar in de VS en Noorwegen des te meer: meisjes tussen de 12 en 18 jaar die een sport beoefenen hebben zes- tot achtmaal verhoogd risico op een voorste kruisbandblessure of daarmee vergelijkbare knieklachten. Een zware blessure is nooit leuk, maar in dit geval zijn de gevolgen wel heel ingrijpend, zo betogen initiatiefnemers Joris Buijtendijk en Thomas Patt van het opgerichte ‘Join(t) Forces’. Er is gelukkig ook goed nieuws. Met een relatief eenvoudig warming up programma is veel betere preventie mogelijk. Daarnaast is er een evidence based testmethode voor risico analyse ontwikkeld.

 

Preventie voorkomt letsels
Dr. Thomas Patt, orthopedisch chirurg bij Orthopedium en Joris Buijtendijk, fysiotherapeut bij Spomed, zijn niet geheel toevallig de oprichters van Join(t) Forces. Dr. Patt hield spreekuren bij Spomed en voor beide geldt dat het kniegewricht de belangrijkste specialisatie is. Joris: “We deden samen mee aan een grote studie aan de Erasmus Universiteit naar de gevolgen van knieletsel. Onze deelnemende patiënten werden uitgesloten op basis van hun jonge leeftijd. Dit zorgde bij ons voor nog meer bewustwording van de urgentie van knieletselpreventie bij jongeren. Kruisbandletsel komt relatief veel voor bij jongen mensen tussen 12 en 18. Daar hadden we ook in diverse literatuuronderzoeken al over gelezen. Literatuur geeft aan dat gerichte preventie letsels bij een grote groep jongeren kan voorkomen!”
Thomas: “Uiteraard willen we liever voorkomen dan genezen. We besloten een bezoek te brengen aan dé internationale toppers op dit gebied, professor Hewitt en professor Myer in de Verenigde Staten. Zij waren al heel ver op dit gebied. Onze belangrijkste vraag was eigenlijk: Hoe kunnen we deze kennis het beste in praktijk brengen, wat zijn de ‘pitfalls’ en wat is de beste methode voor  grootschalige invoer van preventieprogramma’s in Nederland?
Met onder andere studies, literatuuronderzoeken en het bezoeken van internationale symposia hebben we ons nog meer verdiept en het Amerikaanse concept verder ontwikkeld voor Nederland. Een gerichte warming up geeft voldoende oefenbelasting waardoor zware knieletsels/ kruisbandletsels kunnen worden voorkomen. Tevens moeten de jongeren met een verhoogd risico kunnen worden geïdentificeerd door testen.”

 

Sportende meisjes tussen 12-18 jaar
hebben zes- tot achtmaal
verhoogd risico op een voorste
kruisbandblessure of daarmee vergelijkbare knieklachten

 

Desastreuze gevolgen
Een voorste kruisbandblessure is een van de meest ingrijpende blessures die je op een sportveld kunt oplopen. Revalidatie vergt onder normale omstandigheden ongeveer twaalf maanden, maar wat veel mensen vergeten (en onderschatten) zijn de enorme consequenties in een later stadium. Deze zijn niet alleen van lichamelijke aard, maar zeker ook sociaal maatschappelijk.
Thomas: “Ik kom tijdens mijn werk heel veel jongeren en jong volwassenen tegen met slechte knieën. Op jonge leeftijd je kruisband scheuren heeft een enorme impact. En niet alleen op je lichaam.

Pakken we een meisje van 12, dan is het al heftig als ze een tot twee jaar niet kan sporten. Maar tien jaar later, tijdens haar studietijd, heeft ze weer problemen. Ze kan bij lange na niet alles doen wat ze wil. Nog tien jaar verder, als de tijd van het gezin en de kindjes begint, wordt het nog moeilijker. Een balletje trappen met de kids is er voor haar niet meer bij. Ik kan niet genoeg benadrukken wat een impact dit heeft op je leven. Ik ben al zoveel mensen van rond de 18 tegengekomen met een knie van iemand van 50! En het frustrerende: het is in veel gevallen te voorkomen! Relatief simpel zelfs.

 

 

 

Een been breken alla, maar een bandje van 2,5 cm kan echt je leven ruïneren. Dát willen we een halt toeroepen met Join(t) Forces.”
De genoemde risicogroep blijkt uit diverse onderzoeken al tien jaar na een gescheurde kruisband met gewrichtsproblemen te kampen. Er treedt veel eerder dan gewoonlijk artrose van de knie op. Hoewel er weinig over gerept wordt, kan dit daarnaast dus ook een enorme besparing opleveren voor de zorgkosten.
 


Verkleinen van kans op kruisbandblessures
Om de kans op kruisbandblessures te verkleinen is een warming-up ontwikkeld in drie varianten. Dit evidence based preventie neuromusculair oefenprogramma verkleint de kans op kruisbandblessures met 60 tot 80 procent. Naast de drie warming up vormen, die zijn aangepast per leeftijdsgroep, is er tevens een testmodule waarmee risicometingen verricht kunnen worden. Joris: “Aan de hand van de test kun je jongeren ‘eruit filteren’ die een verhoogd risico lopen op kruisbandletsel. Deze jongeren kun je dan een aanvullend programma aanbieden om de risico’s aanzienlijk te verminderen.
Wanneer je deze warming-up driemaal per week goed uitvoert, is dit de beste manier om aan je sportactiviteit te beginnen. Heel veel trainers denken nog altijd dat rondjes lopen en rek- en strekoefeningen de juiste methode zijn, maar dat is al lang achterhaald.


Bij de eerste clubs waar we onze warming up introduceerden, constateerden we een jaar na introductie dat 60 procent van de coaches nog altijd werkt met deze warming up. Ons oefenprogramma duurt slechts 10 tot 20 minuten en door dit drie keer per week te doen, zijn ongelooflijke resultaten te behalen. Ons doel is dan ook om dit bij zoveel mogelijk sportverenigingen en scholen te implementeren. Bijkomend voordeel is dat dit programma naast blessurevermindering voor zowel jongens als meisjes ook een enorme verbetering van het prestatievermogen oplevert.”


Warming up en testen
Het programma heeft zich al meer dan 10 jaar bewezen in de Verenigde Staten. Hier kwamen de problemen vooral aan het licht door de groei van voetballende meisjes in de leeftijd 12-18. Inmiddels is Noorwegen het tweede land waar het programma omarmd wordt. Join(t) Forces heeft als doel om Nederland te veroveren. Inmiddels hebben zich 11 praktijken aangesloten. Het streven is om te groeien naar 40/50 praktijken, die het vervolgens als een olievlek over Nederland moeten gaan uitrollen.
Hoe werkt het programma?


In eerste instantie is de warming up preventief en bedoeld voor alle jonge sporters. Op het veld of in de sportzaal kan al een eerste schifting worden gemaakt waarbij jongeren met een hoger risico eruit gefilterd worden. In centra zoals Spomed volgt voor deze groep de echte, uitgebreidere evidence based test. Aan de hand van de testuitslagen kan met behulp van bijbehorende software een concreet cijfer worden aangeven voor het risico. De ‘risicogroep’ kan gewoon blijven deelnemen aan de gezamenlijke warming up, maar krijgt aanvullend extra training. Dit kunnen bijvoorbeeld huiswerkoefeningen zijn. In praktijk worden er binnen een aantal weken al duidelijke resultaten geboekt. De jonge sporter normaliseert al snel het verhoogde risico door aanvullend te oefenen en blijft gewoon sporten. Is dit nog niet het geval, dan blijft hij of zij een aanvullend programma volgen.

 

'Ik ben al zoveel mensen van
rond de 18 tegengekomen met een
knie van iemand van 50'

 

Draagvlak
“Minstens zo belangrijk als het introduceren van het programma bij de sportverenigingen en scholen, is het creëren van draagvlak en bewustwording”, zegt Joris.
“Waarom doen we dit? Uiteraard willen we dat zoveel mogelijk jongeren zich aan onze trainingsschema’s houden. Het resultaat is inmiddels bewezen. Maar om dat te bereiken zullen we niet alleen de trainers, al dan niet via de fysiotherapiepraktijken, mee moeten krijgen, maar ook  bijvoorbeeld de ouders. Daarom organiseren we ook ouderavonden op sportverenigingen die met ons concept werken. We leggen daar uit wat we doen, waarom we het doen, hoe ze het moeten doen… Dit helpt enorm om de draagkracht en bewustwording te verbeteren. Vooralsnog zijn zowel de trainers als de ouders zeer enthousiast. Onze warming up zorgt voor 50-70% betere preventie! Voorwaarde is wel dat het 2 à 3 keer per week gebeurt. Daarom willen we zoveel mogelijk mensen mobiliseren. In eerste instantie zoeken we centra zoals wijzelf bij Spomed, benaderen we trainers van sportverenigingen, scholen, maar we willen eigenlijk ook docenten van sportacademies bereiken. Dit is zo revolutionair dat het echt als een olievlek over Nederland moet gaan.” Om de campagne kracht bij te zetten heeft Join(t) Forces als ambassadrice niemand minder dan tophockeyster Naomi van As. Dit ging eigenlijk min of meer vanzelf. Thomas: “Naomi heeft zelf haar kruisband gescheurd, dus ze weet heel goed waarover ze praat. Ze weet uit de praktijk hoe vervelend zo’n blessure is en hoe vaak het voorkomt. Ze verleende graag haar medewerking en ondersteunt ons project.”

 

 

 

'Onze warming up zorgt voor
50-70% betere preventie'
 

Hoe sluit je je als praktijk aan?
Praktijken die willen participeren in Join(t) Forces worden na het volgen van een workshop licentiehouder. Er bestaat ook een instructievideo en een App als naslagwerk, maar aanvankelijk volg je eerst de workshop. Dit is de beste manier om te leren de methode toe te passen. Door licentiehouder te worden krijg je eerst een training (achtergronden, methodes etc.). Na de training ben je in staat om zelf training te geven. Uiteraard staat de warming up hierin centraal. De therapeut kan metingen op het veld uitvoeren om verhoogd risico te filteren en vervolgens in de eigen praktijk verder testen met software die door Join(t) Forces ter beschikking wordt gesteld.

Verder krijgt de praktijk een App waarin alles zit verwerkt en waarin de trainingsschema’s beschreven staan. Een trainer, bijvoorbeeld op het voetbalveld, krijgt ook de beschikking over de App, maar heeft bijvoorbeeld alleen toegang tot de trainingsvormen. In feite zou je het kunnen zien als een ‘train de trainer programma’. Op deze manier kunnen het snelst zoveel mogelijk jongeren bereikt worden en nemen de risico’s op kruisbandletsel aanzienlijk af.

Thomas: “Ik hoor wel eens dat we hiermee in ons eigen vlees snijden. Betere preventie betekent ook minder behandelingen. Maar voor mij is het heel simpel. Natuurlijk kan ik meer geld verdienen met operaties, maar ik wil gewoon geen jongen mensen met letsel zien. Daar kan geen geld tegenop!”
Is er dan helemaal geen verdienmodel voor een aangesloten fysiotherapiepraktijk? Joris: “Het is de bedoeling dat praktijken zich aansluiten en onze workshop volgen. Zij moeten het vervolgens uitrollen naar onder andere de sportverenigingen. Uiteraard kunnen ze hier bij de vereniging een vergoeding voor vragen, maar die afweging ligt geheel bij henzelf. De winst zit hem vooral in het vervolgtraject. De spin off van ons programma kan nog veel groter zijn. Uit de cijfers die we nu hebben, blijkt dat dit oploopt tot wel 20%. Als er uit een eerste test jongens en meisjes met verhoogd risico komen, kan de fysiotherapeut hen ‘gewoon’ in de praktijk behandelen. Dat zit zelfs in de basisverzekering. Het levert dus zeker wat op.”


Unieke kans
In principe kan iedereen zich aansluiten bij Join(t) Forces, maar in praktijk zijn het vooral de middelgrote en grote praktijken. Dit komt vooral vanwege de vereiste apparatuur en testmogelijkheden. Een zelfstandige fysiotherapeut kan overigens wel een losse cursus volgen zodat hij wel de kennis heeft van de problematiek.
Over het algemeen zijn het de praktijken die gaan voor kwaliteit. Omdat dit ook vaak de praktijken zijn die zich hebben aangesloten bij de grotere netwerkorganisaties, ligt het voor de hand dat deze op korte termijn ook benaderd zullen worden.
Joris sluit af: “We hebben een unieke kans om jongeren in deze leeftijd niet alleen nu, maar ook in de toekomst te kunnen laten sporten. Dat mogen we niet voorbij laten gaan!”


Natuurlijk kan ik meer geld verdienen met operaties, maar ik wil gewoon geen jongen mensen met letsel zien
De spin off van ons programma kan oplopen tot wel 20%

 

Join(t) Forces
Knieletsel en in het bijzonder het voorste kruisband letsel(VKB-letsel) door sport komt vaak voor. Per jaar loopt in Nederland meer dan 3% van de amateursporters een VKB-ruptuur op.
Uit onderzoek is gebleken dat vooral meisjes tussen 12 en 18 jaar een hoge kans op voorstekruisbandletsels hebben en dat de ernst en verstrekkende gevolgen hiervan groter zijn dan vaak gedacht. Het ontbreken van kennis over het bestaan van dit probleem en vooral van een effectief gestandaardiseerd preventieprogramma waren aanleiding tot het oprichten van Join(t) Forces.
Join(t)Forces is een initiatief van Spomed en dr. Thomas Patt (orthopedisch chirurg) en levert een volledig ‘evidence based’ preventie neuromusculair oefenprogramma in de vorm van een warming up. Daarnaast levert Join(t)Forces een volledige digitale testmodule voor identificering van VKB-letsel risico. Beide modules geven invulling aan preventie van de beschreven problematiek.

 

Meer info: